Müzelerde Güvenlik

Dünyada bankalar ve mücevher mağazalarından sonra maddi açıdan en değerli nesnelerin bulunduğu yerler müzelerdir. Maddi değerin yanında müzelerde ülkelerin tarihleri o topraklarda yaşamış tüm ulusların hatıraları, nadir nesneler ve her biri milyonlarca doları bulan sanatçıların eserleri muhafaza edilmekte ve sergilenmektedir. Bu eser ve nesnelerin kaybolmaları, çalınmaları veya kaza ile ya da farklı sebeplerden zarar görmeleri sonucunda telafisi mümkün olmayacak zararlar yaşanmaktadır.

Müzeleri tehdit eden unsurlar düşünüldüğünde ilk akla gelen hırsızlıktır fakat bu tehditlerden sadece birisidir. Hırsızlığın yanında nem, küf, toz, yağ, terör tehditleri, yağmalar, yangınlar, su basmaları ve diğer afetler öngörülemeyen tehditlerdir. Bunların yanında dikkatsizlik ve ihmalkarlık sebebi ile müzelerde muhafaza edilen eserler ciddi zararlar görmektedir ve güvenlik denince bu eserlerin gelecek nesillere mümkün olan en az zararla aktarılması için çalışmak ta müze yönetimlerinin asli görevlerindendir.

Tehdit sayısının bu kadar çok olması müzelerde güvenliğin en çok değer verilmesi gereken unsur olduğunu ortaya koymaktadır. Değerli eserlerin sergileneceği veya muhafaza edileceği müzeler için mevcut binaları müze haline getirmek yerine müzeye uygun mimari ile yeni bina inşa edilmesi tercih edilmektedir. Bunun başlıca sebeplerinden birisi ziyaretçilerin, ziyaret esnasında bütün eserleri görebilecekleri bir yol izleyerek müzeden azami oranda faydalanmalarıdır. Yine diğer önemli bir unsur deprem, su basması gibi afetlere karşı önlem almaktır. Müze mimari projeleri oluşturulurken dikkat edilen önemli faktörlerden birisi de cam ve kapı gibi giriş ve çıkışların mümkün olduğu kadar az olmasıdır. Bu sayede giriş ve çıkışların kontrolü daha verimli bir şekilde yapılabilmektedir. Aynı zamanda sergilenen eserlerin direkt gelen güneş ışınlarına maruz kalmamaları da eserlerin kondisyonlarının korunması açısından önemlidir.

Ülkemizde müzelerin fiziksel güvenliği sağlansa da maalesef dijital verilerin güvenliği ve envanter listelerinin güvenliği konvansiyonel yöntemlerle sağlanmaktadır. Dünya kültür mirasları çeşitliliği açısından ender ülkelerden birisi olan ülkemizdeki en ihtişamlı müzelerin envanter yazılımı olarak Excel gibi yazılımlar kullanıldığını duymak ve görmek maalesef çok üzücü. Excel gibi her an her türlü değişikliği yapmaya imkan sağlayan yazılımlarda envanter tutmak çağdışıdır ve envanteriniz iyi niyet çerçevesinde müze çalışanlarına emanet etmek maalesef defalarca yaşadığımız çok değerli eserlerin yurt dışına kaçırılması gibi hazin sonlara sebep olmaktadır. İzlenimlerimiz doğrultusunda Türkiye’deki müzelerde en çok güvenilen envanter yöntemi, üzerinde değişiklik yapılamaması silinememesi gibi sebeplerden dolayı envanter defteridir. Bu defterlerin ortadan kaybolması kasıtlı veya kaza ile kullanılamayacak şekilde zarar görmesi gibi etkenler göz ardı edilmektedir. Ne Excel ne de envanter defterleri müzelerde muhafaza edilen ve paha biçilemez değerde olan eserlerimizi yeteri kadar korumaya yetmeyecektir. Kültürel mirasımıza hak ettiği değerin verilmesi ancak yüksek teknoloji ürünü Müze ve Koleksiyon Yönetim yazılımları ile sağlanabilecektir. %100 yerli bir yazılım olan Muselera Müze ve Koleksiyon Yönetim yazılımı müzelere dijital güvenlik ve envanter güvenliğini blockchain gibi güncel teknolojiler kullanarak sağlamaktadır.

Muselera Müze ve Koleksiyon Programının müzelere sağladığı güvenlik ve imkanları birkaç madde ile özetleyelim.

• Yazılıma kaydı yapılan eser ve nesnelerin oluşturduğu envanter listesi envanter numaralarının oluşturduğu canlı bir mekanizma ile korunmaktadır. Her eser kaydı yapılırken block chain teknolojisi kullanılarak envanter listesindeki tüm envanter numaraları kullanılarak çözülmesi mümkün olmayan bir algoritma ile tekil id numaraları oluşmaktadır. Oluşturulan her envanter numarası içerisinde önceden kaydı yapılmış tüm eserlerin envanter numaraları gizlenmiştir. Bu yapı sayesinde yazılımın veritabanına direk erişimi olan personel veya yetkili kişilerin kötü niyetli olarak yapacakları kayıt silme işlemleri sistemin anında tepki vermesine sebep olacaktır. Özet olarak herhangi birisi yazılımın veri tabanına ulaşarak bir envanter kaydını sildiğinde yazılım bir uyarı mekanizması ile gerekli uyarıları yaparak sistemin vakit kaybı olmadan düzeltilmesini sağlayacaktır.
• Yazılımdaki tüm eserlerin kondisyonları müzeye kabul gününde ve bakım gibi durumlarda sisteme fotoğrafları ile yüklenerek eserlerin replikaları ile değiştirilmesi durumunda tespiti sağlanmaktadır.
• Eserlerin zarar görmesi, satılması gibi durumlar sonucunda deaccessioning yani envanterden düşme işlemi sadece yetkili kullanıcılar tarafından düzenlenip ıslak imzalı formların sisteme yüklenmesi ile yapılabilmektedir.
• Bakım veya sergi amacı ile müze dışına çıkan eser ve nesnelerin nakil işlemlerinin dijital olarak yönetilmesini, gidiş ve gelişlerinin sistem üzerinden kontrollü bir şekilde yapılmasını sağlamaktadır.
• Hızlı ve güncel teknoloji ile müze yönetim personelinin ve ziyaretçilerin verilere ulaşımını kolaylaştırmaktadır.
• Eser ve nesnelerin gelecek nesillere minimum zararlarla aktarılması amacı ile yapılan planlı bakımların takibi ve otomatik olarak hatırlatılarak unutulması veya ihmal edilmesi gibi sorunların önüne geçilmektedir.

Müzelerdeki eserlerin güvenliğinin sağlaması

Müzelerde %100 güvenlik için gerekli unsurlar

• Müze Mimarisi : Müze binasının müze mimarisine uygun olması sayesinde giriş çıkışların ve pencere gibi dışarıdan gelebilecek tehditleri önleyecek yapıda olması.
• Güvenlik ekipmanları : Yüksek çözünürlüklü kamera ve izleme sistemleri, hassas alarm sistemleri, gaz, nem gibi sensörler, gazlı yangın söndürme sistemleri gibi güvenlik ekipmanları ile 7/24 takibin yapılması.
• Güvenlik Personeli : Müzelerde güvenliğin sağlanması için özel eğitimli güvenlik personelinin istihdamı ve bu personelin periyodik olarak eğitimi.
• Eserlerin planlı bakımları : Eserlerin gelecek nesillere zararsız olarak aktarılması amacı ile nem, pas, oksidasyon, yağ, toz gibi dış etkenlerden arındırılması amacı ile bakımların planlanması ve bu bakımların Muselera ile takip edilmesi.
• Kondisyon kayıtları : Düzenli olarak her nesnenin Muselera’daki kondisyon durumları ile karşılaştırılması ve gerekli durumlarda yeni kayıt yapılması.
• Konservasyon : Eserlerin bakımları dışında bulunduğu ortam itibari ile ışık, hava akımı, sıcaklık, nem gibi dış etkenlerden etkilenmesinin önlenmesi amacı ile konservasyon bilgilerinin yönetilmesi.
• Envanter güvenliği : Müze envanterinin yetkili veya yetkisiz insanlar tarafından değiştirilmesinin önlenmesi ancak güvenli bir yazılım ve yedekleme sayesinde mümkün olacaktır.